Samráðsfundur hjá UST vegna utanvegaaksturs

Þriðjudaginn 7. september var haldinn á vegum Umhverfisráðuneytisins opinn samráðsfundur vegna utanvegaaksturs – í tilefni af því að ráðuneytið skipaði nýlega, í samráði við samgönguráðuneytið, starfshóp sem setja á fram tillögur (fyrir 1. desember 2004) um það hvernig hægt sé að bregðast við þessu sívaxandi vandamáli. Starfshópinn skipa þau Árni Bragason UST, Eydís Líndal Finnbogadóttir frá Landmælingum og Eymundur Runólfsson frá Vegagerðinni.
Á fundinn mættu m.a. fulltrúar Vélhjólaíþróttaklúbbsins (VÍK), Landverndar, Útivistar, Skotveiðifélagsins, Gæsavatnafélagsins, Landvarðafélags Íslands, 4×4, Samtaka ferða-þjónustunnar, Sambands íslenskra sveitarfélaga o.fl.
Hanna Kata, Rebekka (Herðubreiðarlindir) og Guðmundur (Hvannalindir) sátu fundinn f. hönd Landvarðafélagsins.
Spurningarnar sem lagt var upp með fyrir fundinn og sem nefndin vinnur út frá eru eftirfarandi:
– er utanvegaakstur vaxandi vandamál?
– hvers vegna?
– hverjir?
– hafa aðgerðir haft áhrif?
– hvað er til ráða?
Fulltrúar nefndarinnar sögðu frá því að það væri að mestu búið að kortleggja landið með tilliti til vega og slóða, en spurningin væri; Hvað á þá að gera næst? Hvað á hafa opið? Hvað fer á kortið? Hver á að ráða? Finna þarf svör við þessum spurningum með tilliti til þeirra sem eru;
– á bifhjólum,
– á reiðhjólum,
– á bílum,
– ríðandi, skríðandi
– gangandi (hjólbörum, bíl – eins og segir í spilaþulinni góðu).
Kallað er eftir tillögum og upplýsingum. Líklega best að senda slíkt á netfang Árna Bragasonar; arni@ust.is.
Í máli starfsmanna UST kom fram að löggjöf varðandi utanvegaakstur er bæði óskýr og ótraust og einnig að það getur verið erfitt að loka vegum tímabundið þannig að framkvæmdin sé lögleg.
Formaður Vélhjólaíþróttaklúbbsins, „VÍK“, Hrafnkell Sigurðsson, hélt tölu um aðgerðir og áróður síns félags gegn utanvegaakstri, þar sem bifhjólamenn hafa sætt mikilli gagnrýni vegna utanvegaaksturs, og lagði áherslu á þá skoðun sína að hugarfarsbreyting og áróður væri talsvert mikilvægara en boð og bönn. Hann fullyrti að allir þeir sem stunduðu útivist væru að einhverju leyti sekir um utanvegaakstur.
Hrafnkell sýndi bækling sem samtökin hafa látið gera varðandi málið. Bent er á heimasíðu samtakanna þar sem hægt er að kynna sér málið betur á www.motocross.is.
Tryggvi Felixson framkvæmdastjóri Landverndar lýsti þeirri skoðun sinni að fram til þessa hafi allar aðgerðir til að sporna við utanvegaakstri gjörsamlega mistekist og tími til kominn að viðurkenna það. Og hann spurði; „Hvort er alvarlegra að borga ekki í stöðumæli eða keyra utanvega á hálendinu? Hvers vegna hafa landverðir ekki sektanabók og vald til að skrifa sektir og skella á bílrúður þeirra sem eru staðnir að verki?“ Hann taldi þetta eina leið til að bæta úr þessu vandamáli og í rauninni væri mjög einfalt að leysa þetta vandamál, með aðgerðum sem þessum, án þess að skaða hagsmuni eins eða neins.
Fleiri tóku til máls, en án þess að fara að nafngreina hvern og einn munu hér verða tíundaðar nokkrar hugmyndir, vangaveltur og viðhorf sem fram komu:

• Stikun mjög mikilvæg – það þarf að stika allt sem má keyra.
• Stikun hefur gengið brösulega – og hefur því miður oft á tíðum ekkert að segja; menn fara það sem þeir vilja fara hvað sem öllum stikum líður.
• Löggjöfin þarf að vera skýrari.
• Áróður er besta verkfærið.
• Skelfileg hugmynd að kortleggja alla vegi og slóða – og nota síðan slík kort sem opinber leiðbeinandi gögn fyrir almenning. Hvaða slóðar eiga erindi á slíkt kort? Hvað með slóða sem notaðir eru tímabundið á ári hverju vegna veiða og smölunar t.d.? Slíkir slóðar mega alls ekki fara á kort og verða þar með „opnir“ fyrir allra augum. En ef þeir fara ekki á kort eru þá bændur og veiðimenn sjálfkrafa orðnir brotlegir þegar þeir nota þessa slóða?
• Gott viðhald vega nauðsynlegt. Heflaðir, niðurgrafnir vegir á hálendi og annars staðar eru ávísun á utanvegaakstur.
• Hvar má keyra? Þar sem það er ekki sérstaklega bannað; eða bara þar sem það er sérstaklega leyft?
• Samráð við heimamenn nauðsynlegt.
• Nauðsynlegt að fá hestamenn með í umræðuna.
• Fræðsla til ferðamanna bráðnauðsynleg.
• Mikilvægt að muna að til eru mismunandi tegundir af utanvegaakstri s.s. v/snjóa, bleytu, niðurgrafinna vega ofl., og e.t.v. þarf að gera mismunandi ráðstafanir í hverju tilfelli fyrir sig.
• Stikun og góðar merkingar eru mikilvægar fyrir bílaleigur, svo og upplýsingar um það fyrir hverskonar bíla viðkomandi vegir eru. Nauðsynlegt að hafa kort í bílaleigubílum sem sýna hvaða vegi tilteknar tegundir bíla mega fara. Undirvagn bílanna er vanalega ótryggður en sönnunarbyrðin liggur í eftirfarandi: „Ég keyrði á ‘vegi’“.
• Aukinn fjöldi bílaleigubíla = fleiri bílstjórar – sem oft eru óvanir og ókunnir akstursskilyrðum og reglum um utanvegaakstur hér á landi.
• Það er frumskilyrði að hægt sé að gera fólk ábyrgt gerða sinna – að bílstjórar séu ábyrgir fyrir eigin akstri.
• „Hálendishlið“: Þyrfti að setja þau upp víðsvegar um landið, þar sem uppi væru skilti með aðgengilegum og skýrum upplýsingum um akstur og hegðun á hálendinu. Þar væru ruslagámar og skilaboð um að allt það sem við hefðum með okkur inn á svæðið tækjum við með okkur út af því aftur, og fleira í þessum dúr.

Rebekka Þráinsdóttir
berokk@hotmail.com