Reglugerð um landverði

Nr. 190 5. febrúar 2019
REGLUGERÐ
um landverði.
1. gr.
Gildissvið.
Reglugerð þessi gildir um landverði. Landverðir kallast þeir sem starfa í þjóðgörðum, á friðlýstum
svæðum og á öðrum náttúruverndarsvæðum í umsjón opinberra aðila. Landverðir starfa samkvæmt
lögum, reglugerðum og gildandi fyrirmælum á hverjum tíma.
2. gr.
Nám landvarða.
Umhverfisstofnun, í samstarfi við aðrar stofnanir, stendur árlega fyrir námskeiðum í landvörslu,
þar sem megináhersla skal lögð á eftirfarandi þætti:
a. Náttúruvernd, stjórnsýslu náttúruverndar og hlutverk landvarða í náttúruvernd.
b. Verndargildi friðlýstra svæða, náttúru, menningu og sögu.
c. Náttúrutúlkun og fræðslu á náttúruverndarsvæðum.
d. Landvörslu, dagleg störf, vinnustaðinn, samskipti og upplýsingagjöf.
e. Öryggismál.
Að öðru leyti vísast í námskrá ofangreindra námskeiða sem skal uppfærð reglulega eða eftir
þörfum.
Námskeið samkvæmt ákvæði þessu skulu auglýst opinberlega og vera opin þeim sem orðin eru
18 ára og hyggja á störf við landvörslu.
3. gr.
Endurmenntun.
Umhverfisstofnun skal, á tveggja ára fresti, halda endurmenntunarnámskeið fyrir starfandi landverði.
4. gr.
Réttindi til að starfa sem landvörður.
Rétt til að starfa sem landvörður hefur sá sem lokið hefur námskeiði í landvörslu á vegum
Umhverfisstofnunar eða hefur lokið námi sem Umhverfisstofnun metur gilt. Í tilviki hins síðartalda
skal vera í gildi samningur milli Umhverfisstofnunar og viðkomandi menntastofnunar um menntun
landvarða með hliðsjón af námskrá Umhverfisstofnunar. Umhverfisstofnun getur að auki metið annað
nám, svo sem landvarðanám erlendis, gilt til réttinda samkvæmt ákvæði þessu ef það telst uppfylla
skilyrði námskeiða stofnunarinnar í náttúruvernd og landvörslu.
5. gr.
Ráðningar í störf landvarða.
Einstaklingar sem lokið hafa námskeiði í landvörslu eða samsvarandi námi skulu alla jafna ganga
fyrir við ráðningar í störf landvarða. Ef einstaklingur án landvarðaréttinda er ráðinn til tímabundinna
starfa við landvörslu skulu eftirfarandi viðmið um þekkingu, reynslu og hæfni höfð til hliðsjónar við
ráðninguna:
a. Landvörður með réttindi og reynslu af tilteknu náttúruverndarsvæði hefur ekki fengist ti
Nr. 190 5. febrúar 2019
6. gr.
Skyndihjálparréttindi og ökuréttindi.
Landverðir skulu hafa gild fyrstu hjálpar réttindi. Umhverfisstofnun, þjóðgörðum og öðrum þeim
opinberu aðilum er ráða landverði til starfa er heimilt að setja það sem skilyrði að landvörður hafi gild
ökuréttindi.
7. gr.
Þagnarskylda.
Landvörðum er skylt að gæta þagmælsku um málefni sem þeir fá vitneskju um í starfi sínu og
leynt skulu fara samkvæmt lögum eða eðli máls. Þagnarskylda helst þótt látið sé af starfi.
8. gr.
Einkennisfatnaður.
Landverðir skulu vera snyrtilegir til fara og ganga í einkennisfatnaði við störf sín. Vinnuveitandi
skal útvega landvörðum einkennisfatnað og hann skal ekki nota utan vinnutíma.
9. gr.
Hlutverk og starfsskyldur landvarða.
Hlutverk landvarða er að gæta þess að ákvæði laga, reglugerða, friðlýsingarskilmála, stjórnunarog verndaráætlana og annarra áætlana svæða séu virt. Þeir skulu koma á framfæri upplýsingum og
fræða gesti um náttúru og sögu svæðanna og sjá um daglega umsjón og viðhald innviða. Landvörðum
ber að sinna störfum sínum af árvekni og trúmennsku, þekkja skyldur sínar og gildandi lög og
reglugerðir er varða störf og starfssvæði. Þeir skulu jafnframt viðhalda þekkingu sinni og faglegri
færni og tileinka sér nýjungar er varða störf landvarða.
Um störf og skyldur landvarða vísast að öðru leyti til laga nr. 70/1996, um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins, ráðningarsamninga og starfslýsingar. Um landverði gilda að öðru leyti, og eftir
því sem við á, lög um náttúruvernd og/eða sérlög tiltekinna náttúruverndarsvæða.
10. gr.
Heimildir landvarða.
Landvörðum er heimilt að stöðva fólk og farartæki ef nauðsynlegt reynist til að koma í veg fyrir
brot á ákvæðum náttúruverndarlaga um umferð gangandi, ríðandi, hjólandi, akandi manna og um
umferð um vötn. Gildir þá einu hvort brot á sér stað innan eða utan náttúruverndarsvæða, taki sérlög
eða aðrar reglur ekki náttúruverndarlögum framar.
Ólögleg athæfi sem leitt geta til stöðvunar fólks og farartækja geta til að mynda verið:
a. Ásetningur um að hlíta ekki fyrirmælum um bann eða takmarkanir á umferð um óræktað land,
óbyggðir eða vötn.
b. Rekstur hrossastóðs yfir gróið land þannig að náttúruspjöll hljótist af eða hætta skapist á
náttúruspjöllum.
c. Umferð um svæði sem Umhverfisstofnun hefur lokað á grundvelli 25. gr. og 25. gr. a laga um
náttúruvernd.
d. Akstur utan vega.
11. gr.
Vísun af náttúruverndarsvæði.
Ef ólöglegt athæfi rýrir verndargildi náttúruverndarsvæðis eða gengur skýlaust gegn ákvæðum
laga um náttúruvernd, sérlaga, reglugerða, friðlýsingarskilmála, stjórnunar- og verndaráætlana, eða
annarra stjórnvaldsfyrirmæla sem um svæðið gilda er landverði heimilt að vísa viðkomandi burt af
svæðinu. Landvörður skal ekki leggja sig í hættu og skal meta eftir aðstæðum hvort kalla þurfi til
lögreglu við brottvísun. Eftir því sem við á skal landvörður tilkynna lögreglu og/eða eftirlitsaðila ef
grunur er um ólöglegt athæfi á náttúruverndarsvæðum.
Ólögleg athæfi sem leitt geta til brottvísunar af náttúruverndarsvæðum geta til að mynda verið:
a. Spjöll eða rask á lífríki, jarðmyndunum, landslagi, menningarminjum og mannvirkjum.
b. Ásetningur um að hlíta ekki fyrirmælum um umgengni og háttsemi.
c. Ásetningur um að virða að vettugi lokanir eða takmörkun á umferð.
d. Meðferð elds þar sem almannahætta getur stafað af eða hætt er gróðri, dýralífi og mannvirkjum.
e. Akstur utan vega ef undantekningar eiga ekki við.
f. Næturdvöl þar sem hún er óheimil.
g. Ef vanrækt hefur verið að sækja um leyfi til framkvæmda, rannsókna, viðburða eða myndatöku.
h. Brot gegn ákvæðum um veiðar og nytjar.
12. gr.
Lagastoð og gildistaka.
Reglugerð þessi er sett samkvæmt 2. mgr. 80. gr. laga um náttúruvernd, nr. 60/2013 og tekur
þegar gildi. Frá sama tíma fellur úr gildi reglugerð nr. 61/1990 um landverði.

Umhverfis- og auðlindaráðuneytinu, 5. febrúar 2019.
Guðmundur Ingi Guðbrandsson.
Sigríður Auður Arnardóttir.
__________
B-deild – Útgáfud.: 22. febrúar 2019